Tanzimat döneminde Nişan Berberyan ile birlikte en çok ürün vermiş Türk karikatürcüsüdür Ali Fuat Bey, 1869’da Basiret gazetesinde muhabir olarak başladı. Daha sonra Bahriye matbaası müdürlüğü yapmıştır. 1874’te yayınlanan Letaif-i Asar’da “derginin ressamı” olarak yer aldı. 1875’te Kahkaha ve 1876’da Çaylak dergisine katkı sağladı. Çaylak dergisinde yayımlanan karikatürlerinde “Fuad” imzasını kullanırken, Letaif-i Asar ve Kahkaha’daki karikatürlerinde imza kullanmadı. 2. Abdülhamid tarafından mizahın ve karikatürün yasaklandığı dönemde yurt dışına gitti, Jön Türkler’e katıldı. 1908’de yayımlanan Resimli Kitap adlı dergide Jöntürk liderlerinden Ahmet Rıza’nın Paris’teki ofisinde çekilen fotoğrafta Ali Fuad Bey’i de görürüz.

Ahmet Rasim, bir anısında şöyle diyor: ”Ali Fuat Bey’le o devirde her ne zaman buluşsak bana gizlice, ‘Ah bir matbuat hürriyeti olsa da Karagöz adı ile bir mizah dergisi çıkarsak’  der ve eski Hayâl’de, Çaylak’da çıkan karikatürlerinden bahsederdi.”

1908’de İkinci Meşrutiyet’in ilanı ile geri döndü, 10 Ağustos 1908’de Karagöz dergisini çıkardı. Böylece Ahmet Rasim’in anılarında anlatılan düşünü gerçekleştirmiş oldu. Karagöz’ün başlığının sol köşesinde şu not vardı: ”Sahibi ve Musavveri: Ali Fuat Bey”

1912’de ilk felsefe dergilerinden Baha Tevfik’in başyazarı olduğu “Yirminci Asırda Zekâ”yı çıkardı. Bu dergi 1914’de Baha Tevfik’in ölümü üzerine kapandı.

27 Ağustos 1919’da yaşamını yitirdi.

Ali Fuat Bey’in “Letaif-i Asar” ve “Çaylak”ta yer alan karikatürlerinin yer aldığı “Osmanlı Tokadı” adlı kitap, Turgut Çeviker tarafından hazırlanarak yayınlandı (1986).

Kaynak:

Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü – 1, Turgut Çeviker, Adam Yayınları, 1986.

Ali Fuat Bey – Osmanlı Tokadı, Haz. Turgut Çeviker, Adam Yayınları, 1986.

Osmanlı Mizahında Balkan Sorunu 1908-1914, Tobias Heinzelmann, Kitap Yayınevi, 2004.

İstanbul’un 100 Karikatüristi, Şefik Memiş – İbrahim Yarış, İBB Yayınları, 2010.

Yirminci Asırda Zekâ Dergisi, Erhan Kaya, Yüksek Lisans Tezi, 2008.

Hazırlayan: Kürşat Coşgun