Hazırlayan

Kürşat Coşgun

15 Şubat 1880’de İstanbul’ da doğdu. Babası, Mühendishane-i Berri-i Hümayun’un ilk mezunlarından Hacı Hüseyin Hüsnü Bey’dir. Ali Sami Boyar, ilk resim derslerini Kasımpaşa’daki Mekteb-i Rüştiye-i Bahrî’deki Binbaşı Cemâl Bey’den aldı; 1894’te başladığı Heybeli Mekteb-i Bahriye (Deniz Harp Okulu)’deki resim hocası ise Kaymakam Şükrü Bey’dir.

1898 yılında bu okuldan diploma alarak teğmen rütbesiyle deniz subayı oldu. Çocukluk çağında başlayan resim eğilimi dolayısıyla Sanayii Nefise Mektebi (Güzel Sanatlar Fakültesi)’ne girdi. Burada Osman Hamdi Bey, Salvatore Valeri, Ömer Dil ve Joseph Warnia Zarzecki gibi hocalardan dersler aldı. Bu okula devam ederken aynı zamanda Bahriye inşaiye Resimhânesi’nde görev alan Ali Sami bey, Fatih Kovacılar’daki “Rehber-i Tahsil” adlı okulda da bir yıl süreyle resim öğretmenliği yaptı.

1908’de II. Meşrutiyetin ilan edildiği günlerde Davul, Dalkavuk, Musavver Muhit gibi dergiler için karikatür çizdi. İlk karikatürlerinde daha çok suluboya tekniği kullanırken, daha sonra yalın çizgiye yöneldi.

1909 yılında Paris’ e gönderildi. Ünlü ressam Fernand Cormon’ un atölyesinde çalıştı. Paris’te bulunduğu dönemde, İstanbul’daki eski eserler müzesinde sergilemek üzere ünlü Fransız ressamların tablolarından kopyalar yaptı. 1914 yılında yurda döndü.

Ali Sami Bey, 1922 yılında Türk edebiyatının önemli yazarlarından Halide Edip Adıvar’ın kızkardeşi İngilizce öğretmeni, yazar-çevirmen Belkıs Hanım’la evlendi.

İstanbul’ a dönüşünde yüzbaşı rütbesine kadar sürdürdüğü askeri yaşamını sonlandırarak profesyonel ressamlık yanında, eski eserler konusundaki uzmanlığı nedeniyle müzelerde çalıştı. Kız Sanayii Nefise Mektebi’nde ve karikatürist Cemil Cem’den hemen sonra Sanayii Nefise Mektebi’nde öğretmenlik ve müdürlük, daha sonra Evkaf Müzesi (bu günkü Türk-İslam Eserleri Müzesi), Bahriye Müzesi ve Ayasofya Müzesi müdürlüğü görevlerinde bulundu. 1944’de memuriyet görevinden emekli oldu.

Sultan Osman zırhlısının satın alınarak deniz kuvvetlerine katılması dolayısıyla açılan birincilik ödülü kazandı.

Her konuda ve resmin her branşında eserler veren Ali Sami Boyar, yüzlerce büyük boy tablo yaptı. Konu olarak genellikle İstanbul’ un camilerini ve çeşmelerini seçti. Çoğu yabancı ülkelere satılan büyük boy suluboya tabloları Türk resim tarihine geçen önemli çalışmalardır. Ali Sami Boyar’ın bu türden eserlerini genellikle sanat tarihçileri, eski eser uzmanları ve oryantalistler koleksiyonlarına kattılar.

Cumhuriyet döneminin ilk pullarının ve ilk paralarının çizimlerini Ali Sami Boyar hazırladı. Çizdiği ilk kâğıt paraların basımını gerçekleştirmek üzere 1925’de Londra’ya gönderildi. Burada bir yıldan fazla kalarak çizdiği Türk paralarının basımına yerinde izledi.

1926’da Londra’da, 1931’de Paris’te kişisel sergiler açtı. Paris sergisindeki bütün eserler sergi kapanışından önce satıldı.Türk ressamları arasında en çok eser veren Boyar’ın Londra, Paris ve ABD’de bine yakın eserinin satıldığı bilinmektedir.

Ülkemizde eau-forte (oyma baskı) tekniği ile ilk kez eser veren sanatçıdır. Cumhuriyet, Milliyet, Akşam, Vakit, ikdam ve ileri gibi günlük gazetelerde ve Şehbâl, Ti, Ülkü gibi dergilerde sanatla ilgili birçok yazılar yayınladı, radyoda konuşmalar yaptı.

Ali Sami Boyar, eşi Belkıs Boyar’ın ölümünden bir yıl sonra 26 Eylül 1967’de yaşamını yitirdi. Ölümünden sonra tüm menkul ve gayrimenkul varlığı vasiyeti gereğince Darüşşafaka Vakfı’na bağışlandı.

Ali Sami Boyar Bahriye Müzesi Kataloğu (1917) ve Ayasofya (1943) adlı iki kitap yayımladı. Dr. Bedi N.Şehsuvaroğlu tarafından ise onun yaşamı ve sanatı üzerine Ressam Ali Sami Boyar /A Well Konown Turkish Painter (1959) adlı kitap yayınladı.

Kaynak:

– Türk Meşhurları Ansiklopedisi, İbrahim Alaattin Gövsa, Fasikül 3, Yedigün Neşriyatı, 1946.

– Ustalar, Muhsin Karabay, Artist, Ağustos 2003, sayı 10.

– Türkiye’de İlklerin Ressamı Ali Sami Boyar, Taha Toros, Skylife, Nisan 2003.

– Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü 2, Turgut Çeviker, Adam Yayınları, 1988.

– İstanbul’un 100 Karikatüristi, Şefik Memiş-İbrahim Yarış, İBB Kültür A.Ş. Yayınları, 2010.